روش های جدید کنترل آفلاتوکسین در خوراک دام و طیور

چکیده

با توجه به افزایش تولیدات کشاورزی و دامی جهت تأمین نیاز جمعیت رو به افزایش جهان و گرم شدن تدریجی زمین از سال 1880 ميلادي به ميزان 85/0 درجه سانتي­گراد و در صد سال اخیر در حدود 74/0 درجه سانتي­گراد، شیوع کپک­ها و قارچ­های تولیدکننده سموم گیاهی و یا مایکوتوکسین‌ها افزایش یافته است. آفلاتوکسین­ها بوسیله بیشتر از 5 گونه قارچ آسپرژیلوس در مواد اولیه خوراک دام و طیور نظیر انواع غلات(ذرت و گندم)، بقولات و محصولات فرعی کشاورزی در داخل و در انواع کنجاله­های وارداتی مشاهده می­شود. خوراک­های حاوی مواد سمی نظیر مایکوتوکسین­ها بر عملکرد و تولید مثل دام ها و طیور اثرات منفی می­گذارند و مصرف محصولات آنها نظیر شیر، تخم مرغ و گوشت سلامتی انسان­ها را تهدید می­کنند. از طرفی وجود رطوبت و گرما از عوامل تحریک کننده رشد قارچ­های مولّد آفلاتوکسین در هنگام حمل و نقل دریایی توسط کشتی­های تجاری و در انبارمانی خوراک­های وارداتی در مناطق گرمسیر می باشند. امروزه سموم آفلاتوکسین و فوزاریوم از قبیل زیرالنون، ومی‌توکسین (دی اکسی نیوالنول) در خوراک‌های دامی و انسانی افزایش یافته است. مقادیرحد مجاز آفلاتوکسین در خوراک ها، به دلیل شناخت بیشتر اثرات مضر آن بر انسان و دام‌ها هرساله تغییر می­کند. بطور کلی آفلاتوکسین‌ها تحت شرایط خشک و گرم شایع‌تر هستند. در حالیکه سموم فوزاریوم تحت شرایط مرطوب و خنک فراوان‌تر می باشند. گوسفندان مقادیر قابل توجهی از آفلاتوکسین مصرف شده را با کمترین آسیب به کبد از طریق ادرار دفع می‌کنند. بنابراین به مسمومیت آفلاتوکسین حسّاسیت کمتری دارند. دام‌های مسن در مقایسه با دام‌های جوان­تر به مسمومیت مایکوتوکسین‌ها کمتر حسّاس هستند. از بین 18 نوع آفلاتوکسین، 11 نوع آن به نام­های B1,B2,G1,G2 و  Q1از قارچ­های آسپرژیلوس و M1,M2,M4  در شیر و انواع فومونیسین(B3 و B1,B2) حاصل از قارچ­های فوزاریوم به دلیل مقاومت زیاد در برابر شرایط اسیدی و حرارت و هم چنین سرطان زابودن آن‌ها،  مورد توجه محققّین و کارشناسان تغذیه دام و طیور قرار گرفته­اند. بدیهی  است استفاده از روش­های موجود فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی جهت کنترل و مهار آفلاتوکسین­ها نباید سبب  گرانترشدن خوراک، افزایش رطوبت (به دلیل رشد قارچ­ها) و تغییر ماهیّت فیزیکی و شیمیایی خوراک­ها  علی­الخصوص طعم و مزه و یا تخریب  اسیدهای آمینه، پروتئین­ها و سایر ترکیبات مغذّی آنها­  شود. بر اساس استاندارد اتحادیه اروپا حداکثر حد مجاز آفلاتوکسین B1  در خوراک دام و علوفه ها 5 (ppb)  و در شیر مایع و ماست 05/0 (ppb)  و پنیر 25/0 (ppb) تعیین شده است.  بهترين روش براي مبارزه و جلوگيري از رشد قارچ‌هاي توليد کننده سَم آفلاتوکسين براي حفظ سلامتي دام و انسان، مبارزه پيشگيرانه و نگهداري خوراک‌ها در محيط خشک، کم رطوبت با تهويه مناسب و خنک­سازي دائم محل نگهداري خوراک‌ها و تغذيه سريع آن‌ها در کمتر از 10 روز به دام‌هاي پرورشي است.

کلمات کلیدی:کنترل آفلاتوکسین- قارچ ها- خوراک دام و طیور- شیر.

The new controlling methods of aflatoxins in animal and poultry feedstuffs

MV.Tokasi^1*, Ali.Madahian², M.Ehsani³, S.M.Syeed moumen⁴

1, 3 ,4:MS.C and Faculty Member of Animal Science Research Department, Kerman Agriculture and Natural Resources Research Center. AREEO. Kerman. Iran.

2:Agriculture Sciences Group  .Payam noor  University .Iran

Abstract:

Aflatoxins is produced from 5 Aspergillum’s fungi in animal &poultry feeds (grain, cereals and agricultural by-products such as oil seed’s meals).in other words heat and humidity is essential for fungous growing in commercial ships and storing animal and poultry feed in tropical region. B1,  B2, G1, G2 and M1, M2 and the other aflatoxins are very important because resistance for acidic position, temperature and carcinogenic symptoms from 18 kind. Using of physical, chemical and biological controlling methods is not effect on cost, water increasing and is not change feedstuff’s flavor& taste and not destroyed amino acids and nutrients compositions.

Key Words: Feedstuff, Aflatoxin Control, fungi, Milk.